قالب بندی ساختمان های بتن آرمه
سرعت قالب بندی در ساخت ساختمان‌های بتن مسلح، یکی از عوامل مهم و قابل تامل در ارزیابی سرعت، کیفیت و هزینه یک پروژه محسوب می‌شود. و هر چه با مدیریت و کنترل صحیح در اجرای سایر مراحل پروژه بتوان قالب بندی را نیز سریعتر و دقیقتر و ساده‌تر انجام داد، قطعاً می‌توان سرعت اجرای پروژه را بهبود بخشید.
سیستم قالب بندی ساختمان‌های بتن مسلح، یکی از شیوه‌های سیستماتیک در اجرای صنعتی سازه‌های دیوار برابر بتن مسلح به شمار می‌رود. در این سیستم بتنی درجا پس از قالب بندی یکپارچه فلزی تمام دیوارهای خارجی و داخلی به طور همزمان بتن ریزی و قالب بندی یکپارچه سقف انجام و سپس بتن دال سقف به صورت درجا اجرا خواهد شد. این سیستم از اجزای اصلی شالوده بتنی درجا، دیوارها و سقف‌های بتنی اجرا شده در محل کارگاه، قاب‌ها یا پیش قاب‌های درها و پنجره‌های کار گذاشته شده در دیوارها قبل از بتن ریزی آنها و مدارهای تاسیسات مکانیکی و برقی کار گذاشته شده در دیوارها و سقف‌ها تشکیل می‌شود.
در این شیوه اجرایی، مدارهای توزیع تاسیسات مکانیکی و برقی، بازشو های در، سقف و دیوارها، با توجه به نقشه‌های طراحی در هنگام قالب بندی یکپارچه فلزی پیش‌بینی می‌شود به گونه‌ای که پس از بتن ریزی دیوارها و سقف‌ها به صورت جداگانه و قالب برداری ساختمان آماده نصب سرویس، شیشه و نقاشی بوده و هیچ گونه عملیات بنایی در آن صورت نخواهد گرفت.
سازه حاصل از این روش اجرا، یک سازه بتن مسلح با دیوارهای باربر و برشی است که انطباق و سازگاری کامل با آیین نامه‌ها و استانداردهای معتبر شناخته شده ملی یا بین المللی دارد. سازه مذکور را می‌توان در شرایط مختلف لرزه خیزی و اقلیمی کشور مورد استفاده قرار داد. اگر چه لازم است ضوابط خاصی را در نحوه میلگرد گذاری سازه و اتصالات آن، با توجه به میزان شکل پذیری مورد نیاز، در طول مراحل طراحی و اجرا به عمل آورد.
شایان ذکر است با توجه به قابلیت‌های بتن مسلح در پاسخگویی به نیازهای ساختمان از نظر مباحثی مانند حریق، سیستم مذکور، یکی از گزینه‌های بسیار مطلوبی به شمار می‌رود. ولی به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی حتماً باید تمهیدات لازم برای عایقکاری حرارتی جداره‌های خارجی ساختمان به عمل آيد. به هر حال تمامی ضوابط و الزامات مندرج در تمامی مباحث مقررات ملی ساختمان باید به طور کامل رعایت شود. همچنین با توجه به صاف و هموار بودن سطح بتن پس ازط برداشت قالب‌ها، لازم است در صورت نیاز به اجرای نما و نازک کاری‌های متنوع، تمهیدات به خصوص برای این منظور انجام شود.
این روش اجرا در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مورد ارزیابی قرار گرفته و کاربرد آن در حیطه الزامات ارائه شده مجاز است.
الزامات طراحی و سیستم قالب بندی ساختمان‌های بتن آرمه
- این سیستم یک شیوه اجرای قالب بندی برای سازه‌های بتن مسلح با سیستم دیوارهای باربر و سقف دال تخت به شمار می‌روند.
- استفاده از این روش در تمامی پهنه‌های لرزه خیزی ایران و با رعایت سطح شکل پذیری مورد انتظار و حداکثر ارتفاع مجاز بلامانع است.
- رعایت ضوابط قالب بندی و قالب برداری اجزا سازه‌ای مطابق با مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان الزامی است.
- مشخصات بتن مورد استفاده در اجرای سازه‌های بتن مسلح با این روش همچنین مشخصات فنی و اجرایی آرماتوربندی و بتن ریزی باید مطابق مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان صورت گیرد.
- پیش بینی لازم باید برای اجرای تاسیسات مکانیکی و برقی در مرحله طراحی و اجرای سازه بتن مسلح صورت گرفته و تمهیدات لازم برای دسترسی به این تاسیسات به عمل آید.
- در صورتی که دیوارهای جداکننده از نوع دیوارهای بتنی درجا نبوده و از سایر جداگرها استفاده خواهد شد، لازم است جزییات مناسب در محل اتصال این دیوارها به سازه مطابق با استاندارد ۲۸۰۰ و سایر مراجع معتبر طراحی و اجرا شود.
- به علت صیقلی بودن سطح بتنی، لازم است تمهیدات لازم برای اجرای نازک کاری و نماسازی بر روی این سطوح صورت گیرد.
- تمهیدات لازم متناسب با شرایط اقلیمی مختلف در اجرای سازه بتن مسلح در نظر گرفته شود.
- صدابندی هوابرد جداکننده های بین واحدهای مستقل و پوسته خارجی ساختمان و صدابندی سقف بین طبقات باید مطابق مبحث ۱۸ مقررات ملی ساختمان تامین شود.
- لازم است تمهیدات خاص برای عایقکاری دیوارهای خارجی مطابق الزامات مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان انجام گیرد.
ساختمان‌های بتن آرمه با قالب‌های تونلی
سیستم موسوم به تونلی، یکی از روش‌های مورد استفاده برای اجرای ساختمان‌های با سیستم باربر دیوارو سقف بتنی است .از آنجایی که اجرای قالب بندی سقف و دیوار به صورت سلولی و همزمان اجرا می‌گردد به نام تونلی موسوم است .در سیستم اجرای تونلی،دیوارها و سقف‌های بتن مسلح به صورت همزمان آرماتور بندی،قالب بندی و بتن ریزی می‌شوند .این روش ضمن افزایش سرعت و کیفیت اجرا ،عملکرد سازه ای و رفتار لرزه ای سازه را به لحاظ یکپارچگی اعضا و اتصالات آنها به نو چشمگیری بهبود می‌بخشد.
قالب‌های مورد استفاده به اندازه تقریبی فضا هستند .برای قالب بندی یا قالب برداری،نیاز به تبدیل آنها به ابعاد کوچک‌تر نیست وبه همان ابعاد اولیه و به صورت یکپارچه از فضا خارج می‌شوند .خروج قالب‌های تونلی،پس ازبتن ریزی دیوار و سقف و گیرش اولیه بتن ،با فاصله دادن قالب‌ها از جدارهای بتن ریزی شده (قالب برداری) وبا حرکت افقی روی چرخ یا غلتک صورت می‌گیرد .جدارهایی که با استفاده از این روش اجرا می‌شوند جدارهای اصلی داخلی و بعضی جداره های خارجی (جانبی)هستند .سازه ساختمان‌های اجراشده با سیستم تونلی ، سازه ای نسبتاًشناخته شده بوده و از دیدگاه عملکرد لرزه ای اشکال عمده ای ندارد .تجزیه زلزله های گذشته رفتار مناسب سازه‌ی این ساختمان‌ها را نشان داده است . سازه‌ی ساختمان‌های اجراشده با این روش در برخی موارد ،برای افزایش سهولت و سرعت واجرا اجزای غیر سازه ای مانند دیوارهای جداکننده ،پله‌ها و پانل‌های نما به صورت پیش ساخته در نظر گرفته می‌شوند و پس از تکمیل سازه اصلی به آن متصل می‌شوند که این امر در مورد سازه پله‌ها توصیه نمی‌شود.
با انجام مدیریت صحیح در اجرا و با استفاده از فناوری‌های روز و با به کارگیری تکنولوژی‌های جدید در تسریع گیرش و افزایش مقاومت بتن می‌توان سرعت اجرا را به طور چشمگیری افزایش داد. هم اکنون با استفاده از روش تونلی انبوه سازان با برنامه ریزی اجرای یک طبقه در دو روز مجتمع‌های مسکونی بزرگ را می‌سازند .از معایب این روش محدودیت در طراحی بر طبق محدودیت‌های اجرا در خصوص ابعاد قالب و قالب گذاری به صورت مدولار است.
در ساختمان‌های اجراشده به روش تونلی ابتدا آرماتور بندی و تعبیه مسیرهای تاسیسات مکانیکی و برقی در دیوارها انجام می‌شود و همزمان با این اقدامات قالب بندی بازشوهای مورد نیاز برای تاسیسات و در و پنجره اجرا می‌شود .قالب‌های دو طرف دیوار را به صورت پشت به پشت قالب بندی می‌کنند و با قرار گرفتن قالب‌های متوالی در کنار هم بدون قالب واسط سقفی یا همراه با آن مجموعه قالب‌های دیوار و سقف را تشکیل می‌دهند. در مرحله بعد آرماتور بندی سقف و جاگذاری مسیرهای برق انجام می‌شود و قالب‌ها برای خالی ماندن محل داکت ها و دیگر حفره های لازم در سقف نصب می‌شود. در ادامه بتن ریزی سقف‌ها و دیوارها به صورت یکپارچه در یک مرحله انجام می‌شود .جداره های بتنی پرداخت شده نیاز به نازک کاری بر روی سطوح آنها را برطرف می‌کند .این روش اجرا در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مورد ارزیابی قرار گرفته و کاربرد آن در حیطه الزامات ارائه شده مجاز می‌باشد.
الزامات طراحی و اجرای ساختمان‌های بتن‌آرمه با شیوه قالب بندی تونلی
۱. مبانی کلی طراحی این سیستم مطابق با ساختمان‌های بتن مسلح از نوع دیوار باربر صورت گرفته و شیوه اجرای آن به روش قالب‌های تونلی انجام می‌شود .
۲. اجرای این سیستم درکلیه پهنه های لرزه خیزی ایران(مطابق استاندارد۲۸۰۰) حداکثر تا ۱۵ طبقه یا ۵۰ متر از تراز پایه بلا مانع است.
۳. طرح لرزه ای و سازه ای بر اساس آخرین ویرایش استاندارد ۲۸۰۰ ایران و آیین نامه آبا(یا آیین نامهACI-318-05 و ویرایش‌های بعد از آن)انجام گیرد .
۴. رعایت ضوابط مربوط به شکل پذیری متوسط و زیاد متناسب با لرزه خیزی مناطق مختلف ایران مطابق استاندارد ۲۸۰۰ الزامی است.
۵. منظم بودن ساختمان در پلان و ارتفاع ضروری است .
۶. به کارگیری حداکثر دهانه ۵.۵ متر برای سقف،حداکثر ارتفاع خالص ۳ متر (بدون احتساب ضخامت سقف)و حداقل ضخامت ۱۵ سانتی متر برای دیوارهای هر طبقه در این سیستم مجاز است .
۷. سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه ای در هر جهت باید حداقل ۳۰ درصد سطح زیربنای طبقه باشد .
۸. سطح مقطع اسمی دیوارهای سازه ای یک جهت می‌بایست حداقل ۸۰ درصد جهت دیگر باشد .
۹. رعایت حداقل مقاومت فشاری نمونه استوانه ای ۲۵ مگا پاسکال برای بتن سازه ای و حداقل تنش تسلیم ۴۰۰ مگا پاسکال برای فولاد الزامی است .
۱۰. درنظر گرفتن ملاحظات خاص در پلان معماری جهت بستن و باز کردن قالب‌های تونلی ضروری است .
۱۱. قالب برداری اجزای سازه ای باید مطابق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان صورت گیرد.
۱۲.استفاده از مواد افزودنی شیمیایی(روان کننده ،فوق روان کننده و افزودنی‌های تسریع کننده گیرش بتن )باید مطابق مقررات ملی ساختمان و یا سایر مراجع معتبر بین المللی باشد .همچنین نوع و میزان مصرف آنها بر مبنای مشخصات اجرایی و اقلیمی کشور انتخاب شود .
۱۳.درشرایط اقلیمی مختلف،باید تمهیدات لازم در طراحی و اجرای ساختمان‌ها در نظر گرفته شود .
۱۴.طراحی و اجرای جزئیات مناسب در محل اتصال دیواره های غیر سازه ای به منظور عدم مشارکت در سختی جانبی سازه الزامی است.
۱۵.لحاظ کردن جزئیات دقیق مسیر و محل نصب کلیه اقلام تاسیسات برقی و مکانیکی در مرحله طراحی و اجرا ضروری است .
۱۶.در نظر گرفتن تمهیدات و تجهیزات لازم جهت اجرای بتن ریزی یکپارچه دیواره‌ها و سقف در هر طبقه ضروری است .
۱۷.تمهیدات لازم در اجرای نازک کاری و نما سازی بر روی سطوح بتنی می‌بایستی در مراحل طراحی و اجرا در نظرگرفته شود .
۱۸.عایق کاری حرارتی جداره های خارجی ساختمان مطابق الزامات مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان الزامی است
۱۹. رعایت مبحث سوم مقررات ملی سختمان درخصوص حفاضت ساختمان‌ها در مقابل حریق و همچنین الزامات نشریه شماره ۴۴۴ مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مربوط به مقاومت جداره‌ها در مقابل حریق با درنظر گرفتن ابعاد ساختمان ،کاربری و وظیفه عملکردی اجزای ساختمانی الزامی است.
۲۰. صدابندی هوا برد جداکننده های بین واحد های مستقل و پوسته خارجی ساختمان و صدابندی سقف بین طبقات می‌بایست طبق مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان تأمین شود .
منبع: پیمان ساز
